Rozdział III

O Panie, pomóż nam stąpać twardo po ziemi

I patrzeć prosto przed siebie.

Pomóż mieć stale w pamięci upadłe anioły,

Które – choć pragnęły wzlecieć,

To osmalone przez słońce, ze stopionymi skrzydłami –

Runęły prosto do morza.

O Panie, pomóż nie odrywać wzroku od drogi

I patrzeć tam, gdzie stawiam kroki,

Abym nigdy się nie potknął.

Psalm 42, rozdział Modlitwa i nauka, [w:] Księga SZZ

Witam wszystkich ponownie. I na mnie nadszedł czas, by zagłębić się w tym dziele opartym na straszliwie durnym pomyśle, w którym świat przedstawiony jest kompletnie niedopracowany. Czyli dzień jak co dzień w świecie dystopicznych YA.

Pochylmy się może najpierw nad psalmem rozpoczynającym rozdział. Przez cały czas, gdy czytałam trylogię, zastanawiałam się, jak to jest z religią w świecie Delirii. Ewidentnie istnieje i, co mnie szczególnie nie dziwi, jest oparta na chrześcijaństwie, czego dowody będziemy jeszcze nie raz widzieli. I tu mam podstawowe pytanie. Jak w tak krótkim czasie udało się postawić na głowie całą religię, która jest przynajmniej z założenia oparta na miłości? A przecież miłość jest be, więc jak to pogodzić? Co prawda Oliver nie może się zdecydować, czy zła jest tylko miłość romantyczna, czy każda, ale tak czy siak „przepisanie” całej religii i jej tekstów tak nagle, żeby miłość postawić w roli zguby, wydaje się mało prawdopodobne. Nie ogarniam.

Lena udaje się z ciotką na ewaluację.

– Pamiętaj – powtarza Carol po raz tysięczny. – Owszem, chodzi o to, żeby zaprezentować swoją osobowość, ale im ogólniejszą dasz odpowiedź, z tym większej grupy chłopców wybiorą ci kandydatów na męża. – Ciotka, mówiąc o małżeństwie, zawsze używa słów wyjętych prosto z Księgi SZZ, takich jak „obowiązek”, „odpowiedzialność” i „wytrwałość”.

Zgadzam się z komentarzami pod wcześniejszymi analizami. Po co w takim społeczeństwie w ogóle małżeństwa? Przydają się one do czegoś? Sami zainteresowani mają to w dupie, a dzieci można pozyskać inaczej. Albo wybierać w jakichś określonych cyklach daną liczbę najzdrowszych kobiet i mężczyzn o pożądanych cechach, zrobić in vitro, a po 9 miechach oddać progeniturę jakiemuś państwowemu ośrodkowi na odchowanie. I tak dzieci wychowywane przez rodziców–robotów nie powinny być emocjonalnie stabilne, więc co to za różnica, kto się nimi zajmuje, rodzic czy instytucja? A reszta społeczeństwa niech pracuje dla dobra ogółu bez dobierania w pary. Można też zawsze iść drogą scifi i hodować ludzi w jakimś laboratorium do konkretnych celów, patrz „Nowy wspaniały świat”. Tutaj mamy jakieś pośrednie rozwiązanie, które się kupy nie trzyma.

– Tak jest, będę o tym pamiętać.

Mija nas autobus z herbem Szkoły Świętej Anny, więc szybko spuszczam głowę, wyobrażając sobie, jak Cara McNamara czy Hillary Packer wyglądają teraz przez zabrudzone szyby i z chichotem pokazują mnie sobie palcami.

Wszyscy wiedzą, że dzisiaj jest dzień mojej ewaluacji. W ciągu roku wyznaczane są tylko cztery terminy i zapisuje się na nie z ogromnym wyprzedzeniem. Makijaż, na który nalegała Carol, sprawia, że moja skóra jest śliska i nie ma czym oddychać. Gdy przed wyjściem spojrzałam w lustro w łazience, stwierdziłam, że wyglądam jak ryba, a z tymi wszystkimi metalowymi wsuwkami i spinkami we włosach wręcz jak ryba z haczykami wbitymi w głowę.

Nie lubię Leny. Jest niemożliwie irytująca i jęcząca. Wiem, że to dopiero początek, ale uwierzcie mi, po użeraniu się przez 3 książki z tą bezbarwną, nijaką amebą, mam jej serdecznie dosyć. Owszem, dziewczyna ma kilka powodów do niezadowolenia i strachu, o czym się niedługo przekonamy, ale jej wieczne miągwienie doprowadza mnie do szału. Sami zobaczycie.

Nie lubię się malować, nigdy nie interesowały mnie szminki czy błyszczyki.

No i oczywiście makijaż jest zły. Zieeew, ałtorki, wymyślcie coś nowego.

 Moja najlepsza przyjaciółka Hana uważa mnie z tego powodu za wariatkę, ale ona to zupełnie co innego. Hana jest po prostu cudowna – nawet gdy zwyczajnie upnie swoje blond włosy w niedbały kok na czubku głowy, jej fryzura wygląda na starannie wystylizowaną. Jeśli natomiast o mnie chodzi, to choć nie jestem brzydka, nie można też powiedzieć, żebym była ładna. Wszystko we mnie jest trudne do określenia. Moje oczy nie są zielone ani brązowe, ale jakby pomiędzy. Nie jestem chuda i nie jestem też gruba. Jedyną rzeczą, którą można o mnie powiedzieć na sto procent, jest to, że jestem niska.

Oczywiście już niedługo będzie miała truloffa, a nawet dwóch (i nie, to nie jest spoiler, każdy się domyśli, że trójkącik być musi), którzy będą widzieli w niej Afrodytę. Ale trzeba przyznać, że pomijając już fałszywą skromność, w jednym ma Lena rację. Jest absolutnie nijaka. Pod każdym względem. Drogie ałtorki, dajcie mi jakąś bohaterkę z ikrą, błagam. Zwykła dziewczyna ratująca świat czy walcząca z tyranią to miły koncept, ale nie musi być tak cholernie nudny.

– Gdyby cię, nie daj Boże, zapytali o kuzynostwo, pamiętaj, mów, że nie znałaś ich za dobrze...

– Mhm. – Jej słowa wpadają mi jednym uchem, a drugim wypadają.

Jest gorąco, zbyt gorąco jak na czerwiec i czuję, że w dole pleców i pod pachami wykwitają mi plamy potu, mimo że tego ranka nie szczędziłam dezodorantu. Po prawej znajduje się zatoka Casco, otoczona wyspami Peaks i Great Diamond, a na nich widać wieże obserwacyjne. Za zatoką rozciąga się bezkresny ocean, a jeszcze dalej wszystkie te kraje i miasta na skraju ruiny, wyniszczane chorobą.

– Lena, czy ty mnie w ogóle słuchasz? – Carol kładzie mi rękę na ramieniu i odwraca twarzą do siebie.

– Niebieski – odpowiadam mechanicznie. – Niebieski to mój ulubiony kolor. Albo zielony. – Czarny jest zbyt ponury, czerwony obudzi czujność komisji, różowy z kolei uchodzi za infantylny, a pomarańczowy za dziwaczny.

WTF. Czemu ulubiony kolor jest tak ważny w tym uniwersum? Na co taka mała pierdoła ma w ogóle wpływ?

– A co lubisz robić w wolnym czasie?

Próbuję delikatnie wyswobodzić się z jej uścisku.

– Już to przerabiałyśmy.

– Ale to ważne, Lena. To może być najważniejszy dzień twojego życia. (…)

– Lena? – pogania mnie Carol.

Biorę głęboki oddech i zaczynam monolog, który powtarzałyśmy już miliony razy:

– Lubię pracę w szkolnej gazetce. Interesuję się fotografią, ponieważ w niezwykły sposób potrafi uchwycić i zatrzymać chwilę. Lubię spotkania z koleżankami i koncerty w Deering Oaks Park. Lubię biegać, przez dwa lata byłam współkapitanem szkolnej drużyny w biegach przełajowych. Pobiłam też rekord szkoły w biegach na pięć tysięcy metrów. Często zajmuję się młodszymi członkami rodziny i naprawdę lubię dzieci.

Zainteresowanie Leny fotografią jest elementem zupełnie nieistotnym dla fabuły, Oliver pewnie chciała uniknąć błędu wykreowania głównej bohaterki na białą plamę bez zainteresowań, ale jej nie wyszło. Lena i tak okaże się kompletnie nijaka. Przynajmniej ałtorka nie zapomni o tym, że dziewczyna lubi biegać. To chociaż coś.

– Skrzywiłaś się – mówi Carol.

– Uwielbiam dzieci – powtarzam, tym razem z przyklejonym do twarzy uśmiechem. Tak naprawdę niezbyt je lubię, z wyjątkiem Gracie. Dzieci są męczące, robią dużo hałasu, łapią, co popadnie, plączą się pod nogami i sikają w majtki. Ale cóż, dobrze wiem, że kiedyś sama będę musiała je mieć.

Ale po co ten bullshit? Nie rozumiem, czemu lubienie dzieci przed zabiegem jest takie ważne dla komisji ewaluacyjnej. Po podaniu remedium i tak lasia nie powinna praktycznie nic czuć do ewentualnych dzieci. Będzie tylko musiała urodzić odpowiednią ich ilość i odchować do moment ich sparowania. Dlaczego więc lubienie dzieci teraz jest takie istotne, skoro w gruncie rzeczy nie ma zupełnie znaczenia?

– Już lepiej – stwierdza Carol. – Mów dalej.

– Moje ulubione przedmioty to matematyka i historia – oznajmiam i Carol kiwa głową z zadowoleniem.

Matematyka spoko, ale historia może być niebezpieczna. No chyba że propaganda polega na powtarzaniu co chwila „a ta wojna była, bo miłość jest zła, a tutaj była inna wojna, bo miłość jest zła, rozumicie?”.

– Lena!

Odwracam się i widzę Hanę, która właśnie wygrzebuje się z samochodu rodziców. Jej jasne loki tańczą na wietrze, a półprzezroczysta tunika ześlizguje się z opalonego ramienia. Wszyscy w kolejce do laboratorium odwracają się w jej stronę. Hana właśnie tak działa na ludzi.

Ktoś tu jest chyba troszkę zazdrosny…

– Lena! Zaczekaj! – Hana biegnie w naszym kierunku, machając do mnie radośnie.

Za jej plecami auto zaczyna mozolnie zawracać na wąskiej drodze dojazdowej. Samochód rodziców Hany jest ciemny i lśniący jak pantera. Gdy kilka razy miałam okazję przejechać się nim po okolicy, czułam się jak księżniczka. Teraz już mało kto ma samochody, a jeszcze większą rzadkością są te, które jeżdżą. Ropa jest ściśle racjonowana i bardzo droga. Wśród klasy średniej spotyka się więc czasem zwyczaj trzymania samochodów w ogródkach przed domem, gdzie wyglądają jak posągi, zimne i martwe, z nieskazitelnymi oponami.

Cóż, tandetne krasnoludki widać wyszły z mody.

– Dzień dobry, pani Tiddle – wyrzuca z siebie Hana jednym tchem, dopadając nas. Z jej niedomkniętej torby wypada jakieś czasopismo i Hana schyla się, by je podnieść. To jedna z rządowych publikacji, „Dom i Rodzina”, w odpowiedzi na moje pytające spojrzenie Hana krzywi się. – Mama kazała mi zabrać. Stwierdziła, że powinnam to czytać, oczekując na swoją kolej. Jej zdaniem to zrobi dobre wrażenie. – Po czym wkłada palec do gardła i udaje, że wymiotuje.

– Hana – Carol przywołuje ją do porządku przenikliwym szeptem. Zdenerwowanie wyczuwalne w jej głosie przyprawia mnie o niespokojne bicie serca. Ciotkę rzadko coś wyprowadza z równowagi, nawet na chwilę. Rozgląda się wokół niespokojnie, jak gdyby spodziewała się patroli porządkowych lub komisji ewaluacyjnej czających się na ulicy w ten jasny, letni poranek.

– Proszę się nie martwić, nie szpiegują nas. – Hana odwraca się plecami do Carol, dodając bezgłośnie w moją stronę: „jeszcze nie”. I szczerzy zęby w uśmiechu.

Jeszcze nie raz usłyszymy, jak władza podsłuchuje i obserwuje obywateli okiem Wielkiego Brata. Nie żeby to miało jakiś wielki wpływ na zachowanie głównych bohaterów. Nie chcę zbyt wiele spoilerować, ale Stirlitz będzie dumny.

Z budynku wychodzą pielęgniarki i wprowadzają młodych ludzi do poczekalni.

– Powodzenia – Carol rzuca mi przelotny uśmiech.

– Dzięki. – Chciałabym w głębi duszy, żeby powiedziała coś innego, na przykład: „na pewno świetnie sobie poradzisz” albo „nie martw się”, lecz ona stoi nieruchomo i tylko mruga oczami, z twarzą spokojną i nieodgadnioną jak zawsze.

No cóż, Carol przeszła lobotomię, więc nie ma takiej opcji.

– Proszę się nie martwić, pani Tiddle. – Hana puszcza do mnie oko. – Dopilnuję, żeby tego nie schrzaniła. Obiecuję.

Hana podchodzi do ewaluacji z takim luzem, nonszalancją i naturalnością, że całe zdenerwowanie spływa ze mnie jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Ruszamy w stronę laboratorium. Hana ma prawie metr siedemdziesiąt pięć wzrostu. Gdy idziemy razem, muszę co chwila z lekka podskakiwać, by dotrzymać jej kroku, przez co wyglądam pewnie jak kaczka wynurzająca się spod wody. Dzisiaj mi to jednak nie przeszkadza. Cieszę się, że Hana jest ze mną. Gdyby nie ona, byłabym teraz kłębkiem nerwów.

– O Boże – wzdycha, gdy zbliżamy się w stronę kolejki. – Twoja ciotka strasznie to wszystko przeżywa, no nie?

Przepraszam, to było przeżywanie?

Lena przypomina Hanie, jak ważny jest dzień ewaluacji, ale jej koleżanka zdaje się tym zupełnie nie przejmować.

– Tak, wiem. Wyobraź sobie, że czytałam Księgę SZZ tyle samo razy co wszyscy. – Hana podnosi okulary nad czoło i trzepocząc rzęsami, recytuje słodkim głosikiem: – Dzień ewaluacji jest ekscytującym rytem przejścia, który toruje nam drogę ku szczęśliwej przyszłości w stabilności i partnerstwie. – Po czym spuszcza okulary z powrotem na nos i krzywi się.

– Nie wierzysz w to? – pytam szeptem.

Hana ostatnio dziwnie się zachowuje. Zawsze była inna niż wszyscy – bardziej otwarta, niezależna, odważniejsza. To jeden z powodów, dla których chciałam się z nią zaprzyjaźnić. Ja zawsze byłam nieśmiała i bałam się, że powiem lub zrobię coś nieodpowiedniego, a Hana jest pod tym względem moim przeciwieństwem. Ale ostatnio doszło do tego coś jeszcze. Przestała się przejmować szkołą, kilka razy wzywano ją nawet do gabinetu dyrektora za arogancję wobec nauczycieli. I czasem w środku zdania zatrzymuje się, po prostu zamyka usta, jakby napotkała jakąś przeszkodę. Parę razy przyłapałam ją też, jak wpatrywała się w ocean, jakby myślała o tym, żeby odpłynąć jak najdalej stąd. Gdy teraz na nią patrzę, na jej jasnoszare oczy i wąskie usta, czuję przypływ paniki. Myślę o mojej mamie lecącej w dół, zanim runęła w ocean jak kamień. Myślę o twarzy dziewczyny, która skoczyła z dachu laboratorium kilka lat temu, i o jej policzku przylegającym do chodnika. Odsuwam od siebie myśli o chorobie. Hana nie jest chora. Nie może być chora. Wiedziałabym o tym.

Niekoniecznie. Niektórzy potrafią nieźle się z tym kryć. Zresztą nieważne, czy Hana rzeczywiście dostała delirki, to jej zachowanie i tak  jest proszeniem się o spore kłopoty. Pamietajcie, Wielki Brat patrzy. Szkoda, że ma zeza.

– Gdyby naprawdę chodziło im o nasze szczęście, pozwoliliby nam samym wybierać – mruczy Hana z pretensją w głosie.

– Hana – upominam ją ostro. Krytykowanie systemu jest w naszym kraju najcięższym przestępstwem. – Cofnij to, co powiedziałaś.

Hana podnosi ręce do góry.

– No dobra, dobra. Cofam.

– Przecież wiesz, że to nie działa. Zobacz, jak było kiedyś. Wieczny chaos, kłótnie i wojny. Ludzie byli nieszczęśliwi.

Skoro jakimś cudem wynaleziono magiczną maszynkę, która jest w stanie wyłączyć konkretne uczucie, to czemu nie nienawiść albo pogardę? Z miłości się wojen raczej nie rozpoczyna.

– Powiedziałam już, że to cofam. – Hana uśmiecha się do mnie, ale złość jeszcze mi nie przeszła, więc odwracam wzrok.

– Poza tym – ciągnę – przecież dają nam wybór.

Zwykle komisja ewaluacyjna tworzy listę czterech lub pięciu kandydatów najbardziej do nas podobnych i wybieramy spośród nich. Dzięki temu wszyscy są zadowoleni. W ciągu tych wielu lat, od kiedy ludzie poddawani są zabiegowi, a małżeństwa aranżowane, w stanie Maine było tylko kilka rozwodów, a w całych Stanach niecały tysiąc – a do tego w większości przypadków jedno z małżonków było podejrzane o sympatyzowanie z ruchem oporu, wobec czego rozwód był koniecznością pochwalaną przez rząd.

Małżonków sympatyzujących z ruchem oporu należałoby i tak elegancko sprzątnąć. Mniej zabawy papierkowej z rozwodami.

– Bardzo ograniczony wybór – poprawia mnie Hana. – Możemy wybierać tylko spośród tych, których dla nas wybrano.

– Każdy wybór jest ograniczony – warczę. – Takie jest życie.

Przynajmniej na razie przedstawienie Leny jako dziewczyny z mózgiem wypranym propagandą jako tako się trzyma. Hana wreszcie odpuszcza, widząc, że nie przekona przyjaciółki do żadnej innej racji.

Hana otwiera usta, jakby miała zamiar coś powiedzieć, ale zamiast tego zaczyna się śmiać. Potem chwyta mnie za rękę i ściska ją dwa razy szybko i dwa razy przeciągle. To nasz stary sygnał, który wprowadziłyśmy w drugiej klasie, kiedy jedna z nas była przestraszona lub smutna, sposób na to, by powiedzieć: „nie martw się, masz przecież mnie”.

– Okej, okej, nie zaperzaj się. Jestem fanką ewaluacji, w porządku? Niech żyje dzień ewaluacji!

– To już lepiej – odpowiadam, ale niepokój mnie nie opuszcza.

Dziewczyny i chłopcy zostają skierowani do oddzielnmych budynków laboratoryjnych i otrzymują ankiety do wypełnienia. Lena zachwyca się działającą w budynku klimatyzacją. Jako że jej rodzina jest niezbyt zamożna, nie stać ich na nic poza wiatrakami, a i tych ciotka Carol nie pozwala włączać z powodu kosztów energii.

Lena denerwuje się ankietą, a szczególnie pytaniem o rodzinę, zapewne ze względu na matkę - samobójczynię. Hana jest za to bardzo spokojna i szybko zapisuje odpowiedzi na pytania. Hana jako pierwsza zostaje wezwana przed komisję ewaluacyjną.

Hana odwraca się i posyła mi szybki uśmiech. Ale widzę, że i ją dopadły nerwy. Poznaję to po drobnej zmarszczce między brwiami i po tym, że zagryza wargę. Już ma wejść do środka, kiedy odwraca się nagle i podchodzi do mnie z powrotem, ma twarz obcą i dziką, chwyta mnie za ramiona i zbliża usta do mojego ucha. Wystraszona, upuszczam podkładkę.

– Wiesz, że nie możesz być szczęśliwa, jeżeli czasami nie bywasz nieszczęśliwa, prawda? – szepcze ochrypłym głosem, jak gdyby przed chwilą płakała.

– Co? – Jej paznokcie wpijają mi się w ramiona i nagle

Hana budzi we mnie przerażenie.

– Nie możesz być naprawdę szczęśliwa, jeżeli czasami nie bywasz nieszczęśliwa. Wiesz o tym, prawda?

Zanim mam szansę odpowiedzieć cokolwiek, Hana puszcza mnie i gdy się odsuwa, jej twarz jest tak pogodna, piękna i spokojna jak nigdy. Schyla się po moją podkładkę i podaje mi ją z uśmiechem. Potem odwraca się i znika za szklanymi drzwiami, które otwierają się i zamykają za nią gładko jak tafla wody nad topielcem.

Dun Dun Dun!!!

Brawo, Hana, to naprawdę świetny pomysł, żeby jeszcze bardziej wytrącić z równowagi i tak już mocno zdenerwowaną przyjaciółkę tuż przed ewaluacją. Tym bardziej, że przecież zauważyła jak jej wcześniejsze słowa krytykujące system zadziałały na Lenę. Na pewno teraz Lenie ewaluacja pójdzie wprost świetnie. Wiem, że to stresujący moment dla obu dziewczyn, ale błagam, czy teraz jest czas na takie teksty?

I tym złowieszczym akcentem kończy się rozdział. Za tydzień dowiemy się, jak poszło Lenie na ewaluacji i spotkamy pewnego bohatera, który będzie źródłem wielkiej frustracji Maryboo i mojej. Domyślacie się już, kto to taki?

Buziaki

Beige